Megináherslan í samfélagsábyrgð Alcoa Fjarðaáls er að stuðla að uppbyggingu atvinnulífs á Austurlandi. Alcoa Fjarðaál býður út ýmsa stoðþjónustu til annarra fyrirtækja og gerir þeim þannig kleift að byggja upp starfsemi sína á svæðinu.vFyrirtækið hvetur viðskiptavini, birgja ogvþjónustuaðila til aukinnar samfélagslegrar ábyrgðar og er með ákvæði þess efnis í samstarfssamningum við birgja. Alcoa Fjarðaál tekur tillit til umhverfisstefnu birgja og þjónustuaðila sem fyrirtækið á viðskipti við.
Í kerskálum Alcoa Fjarðaáls eru 336 ker sem framleiða ál. Þau eru endurnýjuð á 5-7 ára fresti. Á árinu 2024 voru að meðaltali um 324 ker í rekstri. Framleiðslan í kerskála var um 341 þúsund tonn sem er um 6 þúsund tonnum minna en á fyrra ári. Hágæði þess áls sem fyrirtækið framleiðir gera það að verkum að stór hluti af því er nýttur í virðisskapandi vörur líkt og álvír og melmi.
Alcoa Fjarðaál sf. selur alla framleiðslu félagsins til sölufyrirtækis í Hollandi sem er eigu Alcoa. Megnið af framleiðsluvörum fyrirtækisins fer síðan til evrópskra viðskiptavina. Súrálskaup Fjarðaáls á árinu 2024 voru 42% frá Alcoa ofAustralia-Alumina og 58% frá Alcoa World Alumnia LCC í Bandaríkjunum. Forskaut félagsins eru framleidd í Mosjøen í Noregi hjá Alcoa Norway ANS sem er í eigu Alcoa. Viðskiptasamningar milli tengdra félaga eru sambærilegir og við ótengd félög í samræmi við fjárfestingasamning ríkisins og Alcoa og gildandi lög.
Ástand á mörkuðum 2024 var nokkuð betra en á árinu 2023 og var meðalverð áls 2.409 USD á tonn miðað við 2.249 USD á tonn á samanburðarári. Hráefnisverð til álframleiðslu hækkaði hins vegar einnig á milli ára sem hafði áhrif á afkomuna en hún var í meðallagi líkt og sjá má í töflunni hér fyrir neðan.
Spár gera ráð fyrir vaxandi eftirspurn eftir áli og sérstaklega með lágu kolefnisfótspori. Kolefnisfótspor áls frá Alcoa Fjarðaáli er með því lægsta sem þekkist í álframleiðslu í heiminum. Framboð af áli frá Kína hefur haft veruleg áhrif á verðlagningu áls síðustu ár enda framleiðir Kína meirihluta þess áls sem notað er í heiminum. Ljóst er að í Kína er ekki framleitt hlutfallslega mikið ál með lágt kolefnisfótspor.
Útflutningsverðmæti Alcoa Fjarðaáls á árinu 2024 nam 133 milljörðum íslenskra króna (966 milljónir USD) og af þeim tekjum urðu um 33% eftir í landinu, eða um 44 milljarðar króna, í formi opinberra gjalda, launa og innkaupa frá innlendum birgjum á vöru og þjónustu. Launagreiðslur ásamt launatengdum gjöldum námu rúmlega 9 milljörðum íslenskra króna.
Alcoa skilar verðmætum til samfélagsins með ýmsum hætti, meðal annars í formi skattgreiðslna en félagið greiddi 1,8 milljarð króna í skatta og opinber gjöld¹ á Íslandi árið 2024. Fjárfesting Alcoa Fjarðaáls á sínum tíma var ein sú mesta sem um getur í Íslandssögunni en hún nam um 230 milljörðum króna.
Árið 2003 var undirritaður fjárfestingarsamningur milli ríkisstjórnar Íslands og Alcoa. Samningurinn byggir á lögum 12/2003 um heimild til samninga um álverksmiðju í Reyðarfirði sem samþykkt voru frá Alþingi 11. mars sama ár. Samningurinn er opinber og öllum aðgengilegur á vef Alþingis. Fjarðaál hefur alla tíð starfað í samræmi við fjárfestingarsamninginn og almenn lög sem gilda í landinu. Í lok árs 2018 var fjármögnun Alcoa á Íslandi² endurskoðuð af móðurfélaginu. Eigið fé fyrirtækisins var aukið um 1.169 milljónir dollara og var það nýtt til að greiða niður skuld Alcoa á Íslandi við móðurfélagið um samsvarandi upphæð.
Alcoa Fjarðaál hefur mikil og jákvæð áhrif á íslenskan efnahag með öflun gjaldeyristekna, innkaupum á innlendri vöru og þjónustu, greiðslu skatta og opinberra gjalda, sköpun fjölmargra vellaunaðra starfa og almennum og víðtækum stuðningi við samfélagið á Austurlandi.
Alcoa Fjarðaál vinnur markvisst að því að stuðla að samfélagslegri ábyrgð og sjálfbærni í allri virðiskeðjunni. Alcoa fylgir eftir skýrum ferlum til að tryggja að birgjar uppfylli strangar kröfur um gæði, samkeppnishæfni og sjálfbæra starfshætti. Samstarf við birgja byggist á gildum félagsins, einkum heilindum, ábyrgð og gagnsæi, og stuðlar að traustum langtíma samböndum og hvatningu til umbóta og sjálfbærni.
Til að tryggja að birgjar starfi í samræmi við viðmið Alcoa um samfélagslega ábyrgð og siðferði fylgir Alcoa Fjarðaál verklagi og greiningaraðferðum móðurfélagsins. Framkvæmdar eru sjálfstæðar áreiðanleikakannanir á birgjum með það að markmiði að draga úr áhættu, tryggja lög- og reglufylgni og styðja við siðferðilega viðskiptahætti. Ákveðnir birgjar eru háðir slíkri greiningu og engar athugasemdir hafa komið fram vegna birgja Fjarðaáls.
Fyrirtækið er einnig í samstarfi við EcoVadis, sem veitir viðurkennda greiningu á samfélagslegri ábyrgð birgja. Greiningin styður við stöðumat, eykur gagnsæi og auðveldar umbótastarf innan virðiskeðjunnar.
Á árinu 2023 framkvæmdi móðurfélagið Supplier Site Collaboration Program, sem Alcoa Fjarðaál styðst við við innleiðingu ábyrgðarkrafna. Verkefnið byggði á beinum samskiptum við birgja, viðtölum við starfsfólk og verktaka, fræðslu í samfélagsábyrgð og nýtingu tæknilausna til að auka skýrleika í upplýsingagjöf. Niðurstöður sýna að slíkt samstarf styrkir gagnsæi, traust og skapar raunveruleg tækifæri til umbóta.
Allir birgjar sem vinna innan lóðar Alcoa Fjarðaáls þurfa að uppfylla forvalskröfur og svara árlega spurningum samkvæmt staðli fyrirtækisins. Lögð er áhersla á að uppfylla lög og reglugerðir, með sérstakri áherslu á vinnuréttindi, spillingarvarnir, öryggi og umhverfismál. Þannig tryggir Alcoa að samfélagsleg ábyrgð sé samofin allri aðfangakeðjunni.
¹ Opinber gjöld innihalda fasteignagjöld, vatnsskatt, gjöld til hafnarsjóða og tryggingagjöld.
² Alcoa á Íslandi ehf. og Reyðarál ehf. eru eignarhaldsfélög Alcoa Fjarðaáls sf.
Samningar við birgja sem annast flutninga fyrir Fjarðaál verða endurnýjaðir og sett verður inn ákvæði þess efnis að birgjar dragi markvisst úr kolefnislosun. Losun skuli minnka um 5% á fyrsta ári en 10% á öðru og þriðja ári.
Staðið að hluta. Hagkvæmari skip eru nú notuð til flutninga eftir endurnýjun skipa hjá flutningsaðila.
Fjarðaál mun einvörðungu kaupa timbur (bretti og annað notað undir útflutningsvörur) frá vottuðum aðilum.
Staðið. Tryggt hefur verið með samningum að birgjar sem útvega timbur þurfa nú að sýna fram á vottun.
Stefnt verður að því að hlutfall virðisaukandi vöru (vírs og melmis) aukist um 4,5% miðað við árið 2018.
Sökum lakari málmgæða vegna óstöðugleika í rekstri reyndist ekki mögulegt að standa við markmið um aukna virðisaukandi framleiðslu.
Standast vottun á IATF:16949 gæðastaðli á árinu
Stóðst ekki árið 2020 þar sem ákveðið var að fresta þessari innleiðingu um eitt ár vegna COVID-19.
Endurvinna innanhúss aukið magn af þekjuefni frá kerskála
Stóðst, endurvinnsla á kjallaraefni þrefaldaðist milli ára og fór úr 1.671 tonnum árið 2019 í 4.877 tonn árið 2020.
Vinna í því að minnka aðföng sem koma með flugi og nýta meira skipasamgöngur til að draga úr kolefnisfótspori.
Markvisst var unnið að þessu markmiði og aðföng eingöngu fengin með flugi í neyðartilvikum.
Ná og viðhalda stöðugleika í rekstri og auka þannig framleiðslu á vörum frá Fjarðaáli um 10 þúsund tonn milli ára.
Markmið stóðst að hluta þar sem stöðugleiki náðist í rekstri en framleiðslumagn jókst ekki milli ára.
Vera með öll 336 rafgreiningarkerin í rekstri í lok árs
Stóðst ekki þar sem ákveðið var að fara í mun hraðari endurfóðrun kera en áður var áætlað
Bæta straumnýtni milli ára úr 93,1% í 93,6%
Markmið stóðst
Auka virðisaukandi framleiðslu um 22%
Markmið stóðst þar sem virðisaukandi framleiðsla jókst um 24% milli ára.
Endurfóðra ofna fyrir víravél
Stóðst ekki þar sem ákveðið var að fresta verkefninu
Fylgja eftir verkefni um nýja kerhönnun og stærri skaut
Markmið stóðst og áfram verður unnið í verkefninu
Ná fullri framleiðslugetu í kerskála á ný
Markmiðið náðist í febrúar 2023
Unnið að verkefnum í tengslum við nýja steypulínu í steypuskála
Markmiðið náðist en unnið var að hönnun nýrrar steypulínu og stendur sú vinna enn. Endanleg ákvörðun um verkefnið verður tekin árið 2024.
Stöðugleiki í kerskála leiðir af sér að framleidd verða 352.000 tonn af áli
Markmiðið náðist ekki. Árið 2023 voru framleidd 346.874 tonn af áli, sem er 5126 tonnum undir markmiði.
Halda áfram með verkefni um nýjakerhönnun og stærri skaut.
Markmið stóðst, unnið var að verkefnum sem lúta að stækkun skauta. Ekki liggur fyrir hvenær stærri skaut verða tekin í notkun.
Unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla á svæðinu
Markmið náðist en árið 2023 voru 10 lyftarar endurnýjaðir úr dísil í rafmagn. Árið 2024 verður áfram unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla í álverinu.
Undirbúningur að landtengingu fyrir áætlunarskip á vegum fyrirtækisins
Markmið náðist en búið er að reisa spennahús á Mjóeyrarhöfn sem meðal annars er ætlað fyrir búnað fyrir landtengingu.
Unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla á svæðinu
Markmið náðist, en árið 2024 voru 4 lyftarar endurnýjaðir úr dísil í rafmagn. Árið 2025 verður áfram unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla í álverinu auk þess sem áhersla verður lögð á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis með endurnýjun búnaðar.
Tekin verði ákvörðun um hvort að af uppsetningu nýrrar steypulínu í steypuskála verði
Markmið náðist ekki, enn hefur ekki verið tekin endanleg ákvörðun um hvort að af verkefninu verði. Óstöðugleiki í heimsmálum og markaðsaðstæður hafa haft áhrif til seinkunar.
Framleidd verða um 342.000 tonn af áli. Það er heldur lægra en framleiðsla síðasta árs og undir framleiðslugetu verksmiðjunnar, sem kemur til vegna raforkuskerðingar til álversins 2024
Markmið náðist ekki. Árið2024 voru framleidd 340.826 tonn af áli, sem er 1.174 tonnum undir markmiði. Minni framleiðsla en áætlanir gerðu ráð fyrir skýrist af orkuskerðingum Landsvirkjunar veturinn 2023-2024.
Halda áfram með verkefni um nýja kerhönnun og stærri skaut
Markmið stóðst og verður skipt yfir í nýja kerhönnun árið 2025 og verkefni um stærri skaut er langt á veg komið og mun klárast á árinu 2025.
Efnahagskaflann má finna á bls. 69 – 74.
