Hjá Alcoa Fjarðaáli starfar fjölbreyttur hópur sem samanstendur af einstaklingum með ólíkan bakgrunn hvað varðar aldur og uppruna, menntun og reynslu. Á árinu 2024 var fastráðið starfsfólk um 570 talsins, 76% þeirra karlar og 24% konur. Í framkvæmdastjórn félagsins sátu tvær konur og ellefu karlmenn, eða samtals 13 einstaklingar.
Alcoa Fjarðaál útvistar þeim verkefnum í starfseminni sem ekki tilheyra kjarnastarfsemi. Með þeim hætti rennir fyrirtækið stoðum undir uppbyggingu og rekstur annarra fyrirtækja á svæðinu og hefur þannig jákvæð áhrif á frekari atvinnuuppbyggingu á Austurlandi. Samtals vinna um 250 manns á vegum annarra fyrirtækja í álverinu eða á álverssvæðinu. Alls hafa því um 800 manns atvinnu á starfssvæði álversins við Reyðarfjörð.
Verktakar hjá Alcoa Fjarðaáli starfa meðal annars við rekstur mötuneytis, þrif, verkfræðihönnun og framkvæmd fjárfestingarverkefna, akstur starfsfólks, innkaup og lagerhald á rekstrarvörum og varahlutum, við vélsmíði og viðhald,hafnarstarfsemi og vöruflutninga svo eitthvað sé nefnt. Þessi starfsemi verktaka endurspeglar breitt starfssvið sem hefur jákvæð áhrif á nýsköpun og þróun á svæðinu enda hafa mörg ný fyrirtæki orðið til í kringum þjónustu við Alcoa Fjarðaál.
Hjá Alcoa Fjarðaáli er mikil áhersla lögð á að skapa öruggt vinnuumhverfi sem stuðlar að aukinni starfsánægju og félagslegri vellíðan þar sem samvinna og viðeigandi leiðsögn eru lykilatriði.
Starfsfólk fylgir ýmist vinnustaðarsamningi Alcoa Fjarðaáls, AFLs og RSÍ, eða er með einstaklingsbundna samninga þar sem launaþróun fylgir samningi VR við SA.
Markmiðið með því að leggja reglulega fyrir kannanir er að mæla þá þætti sem rannsóknir sýna að skapi almenna starfsánægju og helgun á vinnustaðnum auk þess að gefa starfsfólki tækifæri á að koma nafnlaust á framfæri ábendingum til úrbóta. Heildarniðurstöður vinnustaðakönnunar eru kynntar öllu starfsfólki og niðurstöður hvers teymis eru kynntar á teymisfundum þar sem jafnframt er lögð áhersla á góðar umræður um niðurstöðuna og að setja fram skýra áætlun um úrbætur á því sem betur betur má fara. Með þessum hætti vinna stjórnendur á markvissan hátt með sínu starfsfólki að aðgerðum sem stuðla að umbótum á vinnustaðnum.
Þátttaka í vinnustaðakönnun 2024 var mun meiri en áður, en 86% starfsfólks tóku þátt. Niðurstöður könnunarinnar árið 2024 sýna meiri heildarstarfsánægju en árið á undan og er það sérstaklega eftirtektarvert vegna þessa háa þátttökuhlutfalls. Mikla breytingu mátti sjá á ákveðnum teymum sem ekki höfðu lagt sig fram um að taka þátt áður, en gerðu það núna. Má telja það til marks um metnað starfsfólks og skuldbindingu til að hafa jákvæð áhrif. Það styður auk þess stjórnendur í að nýta niðurstöður til að vinna að umbótum og styrkja góðan grunn að vaxandi starfsánægju á milli ára.
Vinnustaðakönnun er lögð fyrir starfsfólk Alcoa um allan heim á 18 mánaða fresti. Þess á milli eru lagðar fyrir styttri kannanir sem sem kallaðar eru „púlskannanir“ og miðast fyrst og fremst að því að fylgja eftir framkvæmdaáætlun sem gerð er í kjölfar þeirra stærri.
Teymi eru grunneiningar í skipulagi og stjórnun Alcoa Fjarðaáls. Vinnustaðarmenningin einkennist af mikilli samvinnu innan teyma og á milli teyma og er þar rík áhersla lögð á góð samskipti, markvisst upplýsingaflæði og miðlun þekkingar.
Öryggi starfsfólks er leiðarstefið í allri daglegri starfsemi og vinnustaðarmenningu Alcoa Fjarðaáls. Starfsfólk fær viðeigandi þjálfun í öryggismálum áður en það hefur störf og reglulega endurmenntun í þeim málaflokki á sínum starfstíma hjá fyrirtækinu. Stór þáttur er að sinna eigin öryggi en jafnframt og ekki síður að láta sig öryggi annarra varða. Aukin áhersla hefur verið lögð á skráningar í kringum öryggismál, skilgreiningar á tegundum atvika, rannsókn á atvikum og úrlausn til umbóta. Þá er starfsfólk hvatt til að leiðbeina hvert öðru þegar kemur að öryggismálum og stöðva verk telji það sig óöruggt með framkvæmdina eða sjái aðra í slíkum aðstæðum. Með því að gera miklar kröfur þegar kemur að öryggi starfsfólks byggist upp aukið traust og samheldni.
Gildi fyrirtækisins eru í hávegum höfð í þessu samheng: heilindi, árangur, umhyggja og hugrekki enda styðja þau við gott starfsumhverfi og vellíðan í vinnu.
Á árinu 2024 skipuðu fastir viðburðir í félagslífi starfsfólks sinn sess. Teymisviðburðir voru haldnir og skipulögðu teymin sína afþreyingu sem var með ólíkum hætti á milli teyma. Tvær vel heppnaðar árshátíðir voru haldnar, til að tryggja að allt starfsfólk í vaktavinnu hefði kost á að mæta. Alcoa Fjarðaál bauð starfsfólki sínu í veglegt jólahlaðborð í matsal fyrirtækisins líkt og fyrri ár, auk þess sem mörg teymi fóru ásamt mökum á jólahlaðborð víða á Austurlandi.
Sómi,starfsmannafélag Alcoa Fjarðaáls, stóð fyrir árlegri aðventuskemmtun fyrir starfsfólk og fjölskyldur þeirra en þeir viðburðir eru mjög vel sóttir og marka oft upphafið að jólahaldinu hjá fjölskyldum starfsfólks.
Starfsfólki gefst kostur á að greiða mánaðarlegt framlag í Styrktarsjóð Starfsmannafélagsins Sóma. Þátttaka í sjóðnum er valfrjáls og greiðir Alcoa Fjarðaál mótframlag. Úthlutað er úr Styrktarsjóðnum til þeirra, sem í hann greiða, vegna alvarlegra veikinda eða slysa í nánustu fjölskyldu.
Kjarasamningur við AFL/RSÍ sem undirritaður var snemma árs 2023 var í gildi til 28. febrúar 2025. Undirbúningur vegna nýs samnings hófst síðastliðið haust. Fyrstu samningafundir fóru fram í byrjun desember og samningafundir hafa síðan verið haldnir reglulega en ekki hefur enn verið gengið frá samningi þegar þetta er skrifað en vonast er til að samkomulag náist fljótlega.
Alcoa Fjarðaál hefur ávallt haft það að markmiði að jafna kynjahlutföll og byggja upp vinnustað þar sem allt starfsfólk fær jöfn tækifæri til að njóta sín og vaxa í starfi. Fyrirtækið hefur ávallt haft jafnréttismál í brennidepli til að skapa vinnustaðarmenningu sem byggir á jafnrétti og fjölbreytni. Hlutfall kvenna hjá fyrirtækinu árið 2024 var 24%.
Stjórnendur fyrirtækisins eru vakandi fyrir tækifærum til að jafna kynjahlutföll og þegar auglýst er eftir nýju starfsfólki er tekið fram að störf henti fyrir öll kyn.
Heildarstarfsmannavelta lækkaði töluvert á milli ára og var 10% árið 2024 samanborið við 15% árið áður. Á árinu var lögð áhersla á að skerpa á skipulagi teyma og ábyrgð einstaklinga, tryggja skilvirk ferli og útrýma sóun í öllum ferlum. Ákvarðanataka var byggð á gögnum og ákvörðunum jafnan fylgt eftir með skýrum og skilvirkum hætti til að ná settum markmiðum, enda sýna tölur úr starfseminni ótvírætt að mikill árangur hefur náðst á mörgum sviðum framleiðslunnar.
Hjá Alcoa Fjarðaáli hefur starfsfólki af erlendum uppruna fjölgað ört og er það til samræmis við þá breytingu sem hefur átt sér stað á íslenskum vinnumarkaði þar sem er lítið atvinnuleysi, spenna og mikil samkeppni um fólk. Það felast mörg tækifæri og verðmæti í fjölbreyttum vinnustað en ásama tíma áskoranir sem snúa einna helst að tungumálum og samskiptum.
Alcoa Fjarðaál býður starfsfólki af erlendum uppruna íslenskukennslu þar sem notast erbæði við kennara og snjalllausnina Bara tala. Unnið er eftir þeirri stefnu að íslenska sé fyrsta mál og enska annað mál, þannig að sé þekking á íslensku ekki til staðar er enska notuð til að tryggja gagnkvæman skilning. Þetta er fyrst og fremst gert með öryggissjónarmið að leiðarljósi en að auki til að skapa samheldni á vinnustaðnum og einfalda leiðir í samskiptum og upplýsingamiðlun.
Jafnréttisáætlun Alcoa Fjarðaáls byggir á lögum nr. 150/2020 um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna. Alcoa Fjarðaál tengir jafnréttisáætlun sína jafnframt við gildin fjögur, sem Alcoa starfar eftir um allan heim, heilindi, árangur, umhyggju og hugrekki. Í starfsauglýsingum fyrirtækisins eru störf jafnan auglýst fyrir öll kyn. Störfin í álverinu eru þannig hönnuð að þeim má sinna á öruggan hátt óháð kyni. Foreldrar eru hvattir til að huga að samræmingu fjölskyldulífs og vinnu og axla jafna ábyrgð á uppeldi og umönnun barna sinna. Það er stefna fyrirtækisins að skapa fjölskylduvænan vinnustað þar sem öllu starfsfólki líður vel. Hjá Alcoa Fjarðaáli eru kynferðisleg og kynbundin áreitni og einelti ekki liðin og eru slík mál tekin föstum tökum. Ef mál af þessum toga koma upp þá er fylgt eftir skýrum verkferlum til að tryggja heilbrigði og öryggi ávinnustaðnum. Í jafnréttisáætlun fyrirtækisins eru tilgreindir ábyrgðaraðilar að úrbótum og endurskoðun hennar. Framkvæmdastjóri mannauðsmála ber ábyrgð á aðjafnréttisáætlun sé framfylgt. Framkvæmdastjórn ber ábyrgð á eftirfylgni jafnréttisáætlunar og frávikum frá henni með stuðningi jafnréttisnefndar Alcoa Fjarðaáls.
Innan móðurfélags Alcoa eru starfandi mannréttindahópar og tekur starfsfólk Alcoa Fjarðaáls þátt í vitundarvakningu þeirra.
Þessir hópar sem vísað er til eru EAGLE sem stendur vörð um og vekur athygli ábaráttu LGBT+ fólks, AWN (Alcoa Women‘sNetwork) sem vekur athygli á stöðu kvenna og valdeflir þær í starfi, AWARE sem stendur fyrir menningarlegan fjölbreytileika auk ABLE hópsins sem hlúir að réttindum og tækifærum fatlaðs fólks á vinnumarkaði. Meginhlutverk stjórnenda og tengiliðahópanna er að leggja fyrir sameiginlega stefnu Alcoa á alþjóðavísu, varðandi ofangreinda málaflokka og útfæra framkvæmd stefnunnar með þeim hætti sem viðeigandi er á hverjum stað.
Við launaákvarðanir sérfræðinga er tekið tillit tilreynslu, menntunar og hæfni auk þess sem laun eru borin saman við það sem gengur og gerist á markaði með þátttöku í kjarakönnunum. Launaákvarðanir starfsfólks sem starfar í framleiðslu og iðnaði eru bundnar í kjarasamningi, en mikilvægir þættir í þróun launa þessara hópa eru starfsaldur og vinnufyrirkomulag. Þá getur það haft mikil áhrif til breytinga ef fáar konur eru í ákveðnum hópum eða hafa styttri starfsaldur til dæmis í hópi iðnaðarmannaog sérmenntaðs starfsfólks. Taflan hér að neðan sýnir laun kvenna, sem hlutfall af launum karla, greind niður á starfsflokka í fyrirtækinu.
Alcoa Fjarðaál hefur verið með vottun samkvæmt jafnlaunastaðli velferðarráðuneytisins frá árinu 2017 og var fyrsta stórfyrirtækið hér á landi til að hljóta þá vottun. Árið 2024 fór fyrirtækið í gegnum úttekt sem staðfesti að unnið er samkvæmt skjalfestu verklagi og að kynbundinn launamunur mældist ekki hjá Alcoa Fjarðaáli.
Starfs- og siðareglur Alcoa eru vegvísir fyrir heilindi starfsfólks og góða stjórnarhætti. Markmiðið er að þær veiti starfsfólki leiðsögn til að uppfylla viðmið félagsins hvað varðar góða viðskiptahætti sem snýr fyrst og fremst að því hvernig félagið vill stunda viðskipti á heimsvísu. Starfsreglurnar eru endurskoðaðar árlega og fær starfsfólk markvissa fræðslu vegna þessa. Starfsfólk er hvatt til að tilkynna meðal annars brot af ýmsu tagi, svo sem spillingu, brot á mannréttindum, mismunun eða einelti, brot á hugverkaréttindum og mögulegar öryggisógnir. Nánari upplýsingar um starfs- og siðareglur má skoða í heild sinni hér.
Mikil áhersla er lögð á öryggi og heilsu starfsfólks og verktaka hjá Alcoa Fjarðaáli. Unnið er markvisst að því að lágmarka hættu á slysum, lágmarka mengun, efla heilsu og stuðla að öruggu vinnuumhverfi. Sú hugmyndafræði sem notast er við þegar kemur að því að greina hættur, meta aðstæður og fyrirbyggja frávik eða slys nefnist „Mannleg hegðun“ og hefur þessi nálgun reynst vel. Starfsfólk beitir einnig aðferðafræði sem kallast „Stjórnun helstu áhættuþátta“ til að tryggja að réttu varnirnar gegn þekktum hættum séu ávallt til staðar. Mikil áhersla er lögð á rétt starfsfólks til að „Stoppa og leita sér hjálpar“ef það upplifir óöryggi eða hefur ekki næga þekkingu á verkinu sem er verið að vinna. Þá er skylda að halda verkfund áður en verk hefst ef hætta á slysum er talin vera til staðar. Alcoa Fjarðaál fylgir stefnu sinni og móðurfélagsins í umhverfis-, heilsu- og öryggismálum.
Markvisst er unnið að umbótum í starfsumhverfi til að tryggja öryggi og heilsu starfsfólks. Öll slys og óhöpp eru skráð til að læra af þeim. Félagið er vottað af OHSAS18001 heilsu- og öryggisstjórnunarkerfinu. Allt starfsfólk fær grunnþjálfun í umhverfis-, heilsu- og öryggismálum. Hjá Alcoa Fjarðaáli eru starfandi heilsu- og öryggisnefndiren hlutverk þeirra er að stuðla að bættu heilbrigði og öryggi á vinnustað. Nefndir vinna að ýmsum málefnum og koma að þjálfun svo sem í fallvörnum, útlæsingum og hættulegum efnum svo einhver dæmi séu nefnd. Jafnframt stuðla nefndirnar að ýmsum endurbótum sem miða að því að gera vinnustaðinn öruggari með því að útrýma hættum og bæta vinnuaðstöðu og verklag.
Slys, „næstum því slys“ og frávik gagnvart heilsu og öryggi eru skráð inn í atvikaskráningakerfi og tilkynnt í samræmi við gildandi lög og reglugerðir. Framkvæmdar eru rótargreiningar og fyrirbyggjandi aðgerðir innleiddar til þess að samskonar atvik endurtaki sig ekki. Á árinu 2024 voru skráð 45 „næstum því slys“ og 3 slys þar sem starfsfólk slasast og getur því ekki sinnt sínu hefðbundna starfi í framleiðslunni. Framkvæmdar voru 19.502 öryggisúttektir árið 2024 samanborið við um 17.714 úttektir árið á undan. Þessar úttektir eru afar mikilvægar fyrir öryggi starfsfólks en markmiðið er að greina tækifæri til umbóta í öryggismálum áður en slys eiga sér stað auk þess sem þær stuðla að aukinni viðveru stjórnenda á framleiðslusvæðunum og að röng hegðun sé leiðrétt á staðnum. Sýnt hefur verið fram á fylgni milli tíðni úttekta og fækkunar slysa.
Alcoa Fjarðaáli er annt um heilsu síns starfsfólks og leggur mikla vinnu í að fyrirbyggja atvinnutengda sjúkdóma eins og til dæmis öndunarfærasjúkdóma, heyrnarskerðingu, húðvandamál og langvarandi stoðkerfissjúkdóma. Árlega eru framkvæmdar fjölmargar mælingar til að tryggja heilsusamlegt vinnuumhverfi starfsfólks, til dæmis hljóðmælingar og loftgæðamælingar á andrúmslofti. Hjá Alcoa er rekin vel útbúin heilsugæsla og hafa hjúkrunarfræðingar viðveru þar. Meginmarkmið starfsins er að fyrirbyggja atvinnutengda sjúkdóma hjá starfsfólki. Starfsfólk fær jafnframt fræðslu um varnir og hvernig best sé að hlúa að eigin vellíðan og öryggi í starfi.
Frá því að breyting var gerð á vaktakerfi starfsfólks í september 2022 hefur gætt ákveðinnar óvissu varðandi hvort það kerfi væri komið til skamms eða langs tíma. Mikil vinna var lögð í undirbúning og samstarf hagaðila á árinu 2022 með innleiðingu nýs kerfis með það að markmiði að tryggja velferð starfsfólks og nægilega hvíld á milli vakta. Lagt var upp með að kerfið yrði endurskoðað að ári liðnu og árangur breytinganna metinn.
Frá seinni hluta árs 2023 og allt árið 2024 var lögð mikil vinna í að ná stöðugleika í framleiðslu og ákveðið var að fresta vinnu við endurskoðun vaktakerfis. Sú vinna hófst í nóvember 2024 og fengnir voru utanaðkomandi aðilar til að vinna greiningarvinnu og tillögur að framkvæmd. Í desember gerði Gallup könnun meðal vaktavinnufólks hjá Fjarðaáli þar sem spurt var um viðhorf til vaktakerfa. Þátttaka í könnuninni var 89% og niðurstöðurnar voru kynntar á starfsmannafundum í upphafi árs 2025. Í framhaldi voru skipulagðar vinnustofur með vaktavinnufólki.
Öflug velferðarþjónusta er rekin fyrir starfsfólk og nánustu ættingja þess í samstarfi við Heilsuvernd. Þjónustan felur í sér að starfsfólk og nánustu ættingjar þess geta leitað aðstoðar hjá breiðum hópi fagaðila vegna persónulegra erfiðleika eða óvæntra áfalla. Þjónustan er starfsfólki að kostnaðarlausu og án milligöngu stjórnenda fyrirtækisins. Fullur trúnaður er viðhafður og upplýsingar ekki veittar til vinnustaðarins. Hver starfsmaður getur fengið sex klukkutíma þjónustu, til dæmis fjármálaráðgjöf, lögfræðiaðstoð, sálfræðiráðgjöf, lífsstílsráðgjöf og svefnmeðferð á netinu.
Hjá Alcoa Fjarðaáli hefur í gegnum tíðina verið starfrækt heilsueflingarnefnd sem skipuleggur ýmsa viðburði til heilsueflingar fyrir starfsfólk. Á árinu 2024 stóð nefndin fyrir viðburðum til aukinnar fræðslu og vitundarvakningar um heilsu og vellíðan í lífi og starfi.
Heilsugæsla er starfrækt í álveri Alcoa Fjarðaáls og er hún opin alla virka daga frá kl. 8 til 16. Þar starfa hjúkrunarfræðingar sem veita fjölbreytta þjónustu. Gera þurfti breytingu á starfsemi heilsugæslunnar vegna myglu sem fannst í húsnæðinu. Unnið var að endurbótum á seinni hluta ársins og hafði það í för með sér að heilsugæslan flutti á milli rýma með tilheyrandi skerðingu á þjónustunni. Starfsfólk heilsugæslunnar sér um almenna heilsutengda fræðslu starfsfólks og skipulagningu á viðveru lækna á heilsugæslunni.
Á árinu 2024 fóru 87 starfsmenn í reglubundna læknisskoðun, 160 í öndunarmælingu og 204 í heyrnarmælingu. Á árinu 2024 voru 68 læknisskoðanir vegna nýráðninga og 34 læknisskoðanir vegna sumarráðninga.
Starfsfólk Alcoa Fjarðaáls hefur aðgang að mötuneyti og heilsugæslu á vinnustaðnum. Jafnframt fá þau fríar rútuferðir til og frá vinnu. Sex raftenglar eru á aðalbílastæði fyrirtækisins þar sem starfsfólki gefst kostur á að hlaða rafbíla á vinnutíma. Rafbílum í eigu starfsfólks fer fjölgandi og hafa tenglarnir verið vel nýttir frá því að þeir voru settir upp og merkja má aukningu í notkun þeirra milli ára. Fyrirtækið gefur starfsfólki sínu jólagjöf á hverju ári og eins fær starfsfólk páskaegg fyrir páskana. Sú gjöf er jafnan líka góðgerðarstarf, það er að segja Alcoa Fjarðaál hefur styrkt gott málefni með kaupum á páskaeggjum handa starfsfólki.
Starfsfólki gefst kostur á að sækja um styrki vegna líkamsræktar, gleraugnakaupa, heyrnartækja, laseraðgerða á augum, meðferðar hjá hnykklækni, sjúkraþjálfara, nuddara eða fótaaðgerðasérfræðingi og vegna göngugreiningar og innleggja í skó. Ristilspeglun í forvarnarskyni gegn krabbameini fyrir 50 ára og eldri er einnigað fullu greidd.
Alcoa Fjarðaál leggur mikinn metnað í menntun, þjálfun og fræðslu starfsfólks. Á árinu 2024 fór fram mikil endurskoðun á efni, framsetningu og tækifærum til umbóta varðandi ferli, kostnað og skipulagningu náms. Meginmarkmið þessarar endurskoðunar var að nútímavæða námsefnið og einfalda aðgengi með tilheyrandi lækkandi kostnaði fyrir fyrirtækið og hagræðingu fyrir starfsfólk. Árið einkenndist af greiningarvinnu og ákveðnum hagræðingaraðgerðum en á fyrri hluta árs 2025 má gera ráð fyrir að verklag breytist með markvissum breytingum og afurðum þessarar vinnu. Meðal þess sem mun eiga sér stað er að hluti þjálfunar og fræðslu verður færður yfir í námskeið á netinu.
Fyrirtækið býður starfsfólki sem uppfyllir ákveðnar kröfur að stunda nám við Stóriðjuskóla Alcoa Fjarðaáls en námið skiptist í grunnnám og framhaldsnám. Skólinn er samstarfsverkefni Alcoa Fjarðaáls og Austurbrúar. Frá því að skólinn tók til starfa haustið 2011 hafa alls 323 nemendur útskrifast úr náminu, þar af 169 úr grunnnámi og 154 úr framhaldsnámi. Á árinu 2024 útskrifuðust 19 úr grunnnámi og 22 úr framhaldsnámi Stóriðjuskólans.
Hugmyndin að Stóriðjuskólanum er upphaflega fengin frá álverinu í Straumsvík en námið hefur verið aðlagað að þörfum Alcoa Fjarðaáls. Stóriðjuskólinn er bæði hagur fyrir fyrirtækið og starfsfólk þess. Starfsfólk sem stundar námið bætir við sig þekkingu og að loknu námi fá þau jafnframt launahækkun samkvæmt kjarasamningi. Fyrirtækið er fyrir vikið með hæfara starfsfólk sem getur tekið á sig aukna ábyrgð og leiðbeint reynsluminna samstarfsfólki en það skiptir sköpum fyrir stöðugleika verksmiðjunnar að hafa þar hæft og reynsluríkt fólk. Þá er hluti námsins metinn til stúdentsprófs og er góður grunnur fyrir áframhaldandi nám.
Á árinu 2024 varði starfsfólk Alcoa Fjarðaáls 36.240 klukkustundum til þjálfunar og notaði því hvert og eitt um 4,4% af sínum vinnutíma til þjálfunar. Það er aukning frá fyrri árum og er í samræmi við aukna áherslu Alcoa Fjarðaáls á fræðslu og þjálfun starfsfólks.
Gera samfélagsábyrgð að hluta kennslu í öllum fögum sem kennd eru á vegum fyrirtæksins í Stóriðjuskóla.
Samfélagsábyrgð er hluti af mörgum fögum í Stóriðjuskólanum, ekki síst umhverfiskennslunni. Árið 2020 stendur til að endurskoða skipulag skólans og þá verður þetta skoðað betur.
Innleiddur verður sérstakur hugbúnaður til að styðja enn frekar við innleiðingu á mikilvægasta varnarlaginu.
Fjarðaál innleiddi á árinu 2019 hugbúnaðinn Forwood sem er sérstaklega hannaður til staðfestingar á því að varnarlög séu til staðar
Að mikilvægasta varnarlagið (MV) verði til staðar í 95% tilvika í úttektum og tryggt að tengsl á milli slysa og tilvistar MV verði greind.
Mikilvægasta varnarlagið var til staðar í yfir 95% úttekta sem gerðar voru í doforms. Þessar úttektir verða framvegis gerðar í Forwood hugbúnaðinum með öðrum hætti og þá verður markmiðum breytt.
Að mældur styrkur óæskilegra lofttegunda í vinnuumhverfi í kerskála lækki um 15% miðað við mælingar á árinu 2018.
Gekk ekki eftir enda erfitt rekstrarár
Bjóða öllum starfsmönnum Fjarðaáls upp á fræðslu um ómeðvitaða fordóma
Staðið, sjá nánar í undir Jafnréttismál
Halda vinnufundi í anda Jafnréttisvísis Capacent með öllu starfsfólki til að ræða vinnustaðarmenningu.
Þessu var frestað til ársins 2021 vegna COVID-19.
Fram fari endurskoðun (Kaizen) á Stjóriðjuskólanum til þess að námið nýtist bæði starfsmönnum og fyrirtækinu betur.
Þessi vinna hófst árið 2020 en þurfti að fresta vegna COVID-19 og verður lokið á árinu 2021.
Ljúka fyrsta stigi þjálfunar starfsmanna á úttektarforritinu Forwood. Markmiðið er að 70 starfsmenn verði virkir úttektaraðilar í lok árs 2020.
Markmiðið stóðst og í árslok voru 80 manns búnir að fá þjálfun í að gera úttektir með Forwood.
Að auka hlutdeild kvenna í nýráðningum.
Markmiðið náðist ekki þar sem hlutfall í nýráðningum var 44% árið 2020 samanborið við 45% árið 2019.
Áframhaldandi innleiðing Jafnréttisvísis í samstarfi við Empower
Markmið stóðst
Fjöldi Forwood1 úttekta verði 300 á mánuði
Markmið stóðst
Draga úr álagi og yfirvinnu með því að tryggja rétta mönnun
í öllum teymum
Markmið stóðst að hluta, minni yfirvinna var unnin árið 2021 samanborið við 2020 en ekki tókt að tryggja rétta mönnun í öllum teymum allt árið.
Fjölga loftskiptahjálmum í kerskála upp í 100
Markmið stóðst
Fylgja áætlun um bætta vinnuvistfræði
Markmið stóðst, þau verkefni sem voru sett upp fyrir árið voru unnin og áfram verður unnið með þetta á nýju ári
Bregðast við niðurstöðum rýnihóps um vaktakerfi
Markmið stóðst, innleitt var nýtt vaktakerfi haustið 2022
Fylgja áætlun um Jafnréttisvísi
Markmið stóðst ekki þar sem vinnu við innleiðingu var frestað tímabundið
Ljúka sjálfvirkniverkefni fyrir handstöflun í steypuskála
Markmið stóðst að hluta, unnið var að verkefninu en því er ekki lokið og vinna heldur áfram á nýju ári
Innleiða loftræstaöryggishjálma fyrir allt starfsfólk kerskála
Markmið stóðst og nú hefur allt starfsfólk kerskála aðgang að loftræstum öryggishjálmum.
Leggja aukna áherslu á þjálfun starfsfólks og fjölga þjálfunartímum milliára
Markiðið náðist en þjálfunartímum fjölgaði um tæplega 9% á milli ára.
Endurskoðafyrirkomulag íslenskuþjálfunar fyrir erlent starfsfólk
Markmið stóðst, úr endurskoðuninni hófst vinna að íslenskuþjálfun í gegnum snjallsíma. Áfram verður unnið að þessu markmiði 2024 í samstarfi við Austurbrú.
Ljúka innleiðingu og festa í sessibreytt fyrirkomulag jafnréttisnefndar
Verkefnið er hafið, fyrirkomulag jafnréttisnefndar liggur fyrir en ekki náðist að ljúka innleiðingunni árið 2023. Halda áfram 2024?
Taka ákvörðun um endanlegainnleiðingu á breyttu vaktakerfi
Vinna við endurskoðun vaktakerfis er enn í gangi en ákvörðun um endanlegt kerfi liggur ekki fyrir. Markmiðið er að ákvörðun liggi fyrir árið 2024.
Þróa áfram íslenskuþjálfun fyrir erlent starfsfólk
Markmið náðist, fjárfest var í snjallforritinu Bara tala og býðst öllu erlendu starfsfólki að læra íslensku sér að kostnaðarlausu í gegnum forritið eða með leiðbeinanda á staðnum.
Taka ákvörðun um endanlega innleiðingu á breyttu vaktakerfi
Markmiðið náðist ekki. Vinna við endurskoðun vaktakerfis teygðist fram yfir áramót. Stefnt er að því að endanleg ákvörðun um framtíð vaktakerfisins liggi fyrir 2025.
Ljúka innleiðingu og festa í sessi breytt fyrirkomulag jafnréttisnefndar
Markmið náðist ekki. Unnið verður að þessu markmiði árið 2025.
Fullmóta og festa í sessi reglulega fundi starfsfólks (Town Hall)
Markmið náðist og voru haldnir reglulegir fundir með starfsfólki.
Hefja notkun öryggismyndavéla á vinnusvæðinu.
Markmið náðist, árið 2024 hófst notkun öryggismyndavéla á vinnusvæðum Alcoa Fjarðaáls.
Mannauðskaflann má finna á bls. 43 – 56.
Starfsmenn Alcoa Fjarðaáls voru um 540 á árinu 2021. Þar af voru konur um 27% starfsmanna sem er hæsta hlutfall sem þekkist innan Alcoa samsteypunnar. Í framkvæmdastjórn Alcoa Fjarðaáls sátu tíu manns í lok árs, þar af tvær konur. Starfsmenn fylgja ýmist vinnustaðarsamningi Alcoa Fjarðaáls, AFLs og RSÍ, eða eru með einstaklingsbundna samninga þar sem launaþróun fylgir samningi VR við SA. Alcoa Fjarðaál hefur þá stefnu að útvista þeim verkefnum í starfseminni sem ekki tilheyra kjarnastarfsemi. Með þeim hætti rennir fyrirtækið stoðum undir uppbyggingu og rekstur annarra fyrirtækja á svæðinu og hefur þannig jákvæð áhrif á frekari atvinnuuppbyggingu á Austurlandi.
Samtals vinna um 250 manns á vegum annarra fyrirtækja í álverinu eða á álverssvæðinu. Alls hafa því um 800 manns atvinnu á álverssvæðinu við Reyðarfjörð. Verktakar hjá Alcoa Fjarðaáli starfa meðal annars við rekstur mötuneytis, þrif, verkfræðihönnun og framkvæmd fjárfestingarverkefna, starfsmannaakstur, innkaup og lagerhald á rekstrarvörum og varahlutum, við vélsmíði og viðhald, hafnarstarfsemi og vöruflutninga svo eitthvað sé nefnt. Þessi starfsemi verktaka endurspeglar breitt starfssvið sem hefur jákvæð áhrif á nýsköpun og þróun á svæðinu. Mörg ný fyrirtæki hafa sprottið upp á svæðinu í gegnum árin til þess að þjónusta starfsemi álversins.
8.1.1 Viðbrögð við COVID-19
Líkt og hjá flestum fyrirtækjum setti heimsfaraldurinn sitt mark á starfsemina og reyndi á aðlögunarhæfni hjá starfsfólki og stjórnendum líkt og árið á undan. Hjá Alcoa Fjarðaáli starfaði stýrihópur sem samanstóð af framkvæmdastjóra mannauðs, framkvæmdastjóra umhverfis-, heilsu- og öryggismála, yfirmanni samskipta og samfélagsmála og hjúkrunarfræðingum Fjarðaáls. Hópurinn hefur frá upphafi faraldursins haft það hlutverk að skipuleggja þær aðgerðir sem grípa þurfti til á hverjum tíma til að mæta sóttvarnaraðgerðum vegna COVID og sjá um að miðla þeim til starfsfólks.
Heppnin hélt áfram að vera með Austurlandi í faraldrinum en hér komu upp mun færri smit en á landsvísu sérstaklega framan af ári. Um haustið fór að bera á samfélagssmitum í samfélögunum í kringum vinnustaðinn en það hafði sem betur fer ekki alvarlegar afleiðingar í för með sér fyrir vinnustaðinn. Hjá Alcoa Fjarðaáli komu alls upp 21 smit árið 2021. Þar sem Fjarðaál er stærsti vinnustaður Austurlands er ljóst að það skipti sköpum að vel var staðið að sóttvörnum á vinnustaðnum enda hefur hann tengingu, ýmist beina eða óbeina, inn á fjölmörg heimili á svæðinu.
Stýrihópur COVID-19 hjá Fjarðaáli átti mjög góð samskipti við fulltrúa sóttvarnarlæknis á Austurlandi og það var gott að geta leitað þangað þegar vafamál komu upp. Eins funduðu fulltrúar hópsins með fulltrúa Almannavarna til að greiða úr vafamálum vegna sóttvarnarreglna.
Árlega gerir Gallup vinnustaðargreiningu hjá Fjarðaáli þar sem starfsánægja er meðal annars könnuð. Árið 2021 mældist starfsánægja hærri en árið á undan með meðaleinkunn upp á 4,07 við spurningu um ánægju starfsmanna með vinnustaðinn. Mælt var á kvarðanum 1-5. Hækkun milli ára er 18%.
Ánægjulegt er að sjá starfánægju aukast á ný þar sem síðustu ár hefur verið glímt við rekstrarerfiðleika auk þess sem COVID-19 olli ýmis konar röskun á vinnufyrirkomulagi og aðbúnaði starfsfólks. Niðurstöður könnunarinnar voru kynntar fyrir starfsfólki á teymisfundum í byrjun árs 2022. Þar voru niðurstöður ræddar og starfsmenn komu að því að móta aðgerðir til að auka starfsánægju og helgun enn frekar.
8.3 JAFNRÉTTISMÁL
Jafnréttisáætlun Alcoa Fjarðaáls er unnin út frá lögum nr. 150/2020 um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna. Alcoa Fjarðaál stefnir að því að helmingur starfsmanna fyrirtækisins verði konur og tengir jafnréttisáætlun sína jafnframt við gildin sem Alcoa starfar eftir um allan heim. Í öllum starfsauglýsingum fyrirtækisins hafa störf verið auglýst fyrir bæði kyn en sú nýbreytni varð árið 2020 að byrjað var að auglýsa þau fyrir öll kyn og hefur því verið haldið áfram síðan.
Störfin í álverinu eru þannig hönnuð að þeim má sinna á öruggan hátt óháð kyni.
Báðir foreldrar eru hvattir til að huga að samræmingu fjölskyldulífs og vinnu og axla jafna ábyrgð á uppeldi og umönnun barna sinna. Í stefnu fyrirtækisins er talað um mikilvægi þess að skapa fjölskylduvænan vinnustað þar sem öllum starfmönnum líður vel. Hjá Alcoa Fjarðaáli er kynferðisleg og kynbundin áreitni og einelti ekki liðin og eru slík mál tekin föstum tökum. Ef mál af þessum toga koma upp þá er fylgt eftir skýrum verkferlum til að tryggja heilbrigði og öryggi á vinnustaðnum. Í jafnréttisáætlun eru tilgreindir ábyrgðaraðilar að úrbótum og endurskoðun hennar. Framkvæmdastjóri mannauðsmála ber ábyrgð á að jafnréttisáætlun sé framfylgt. Framkvæmdastjórn ber ábyrgð á eftirfylgni jafnréttisáætlunar og frávika frá henni með stuðningi jafnréttisnefndar Fjarðaáls. Því miður var jafnréttisnefndin ekki virk árið 2021 og stendur til að endurskoða hlutverk hennar og tilgang.
Alcoa Fjarðaál tekur þátt í Jafnréttisvísi Empower sem ætlað er að meta stöðu jafnréttismála innan fyrirtækisins. Jafnréttisvísir er stefnumótun og vitundarvakning í jafnréttismálum. Ítarleg greiningarvinna liggur að baki hjá Empower og Alcoa Fjarðáali og er markmiðið að koma á breytingaverkefnum til að bæta stöðu jafnréttismála og innleiða þau. Greiningarvinna hófst um miðjan október 2019 með viðtölum við starfsmenn Fjarðaáls og verktaka í álverinu. Hluti af innleiðingu Jafnréttisvísis var að halda fundi fyrir alla starfsmenn um jafnréttismál og fóru þeir fram á tímabilinu 16. – 24. mars 2021. Fundirnir fóru fram í tveimur aðskildum sóttvarnarhólfum í Valaskjálf og heppnuðust vel. Starfsfólk tók virkan þátt í verkefnavinnu og umræðum. Afrakstur fundanna var aðgerðaráætlun sem fyrirtækið vinnur nú samkvæmt. Yfir 500 umbótahugmyndir fæddust á fundunum.
Mikil áhersla er lögð á öryggi og heilsu starfsfólks og verktaka hjá Alcoa Fjarðaáli. Unnið er markvisst að því að lágmarka hættu á slysum, lágmarka mengun, efla heilsu og stuðla að öruggu vinnuumhverfi. Sú hugmyndafræði sem notast er við þegar kemur að því að greina hættur, meta aðstæður og fyrirbyggja frávik eða slys nefnist „Mannleg hegðun“. Þessi nálgun hefur reynst vel og góður árangur hefur náðst í fækkun alvarlegra frávika. Starfsmenn beita einnig aðferðafræði sem kallast „stjórnun helstu áhættuþátta“ til að tryggja að réttu varnirnar gegn þekktum hættum séu ávallt til staðar. Mikil áhersla er lögð á rétt starfsfólks til að „Stoppa og leita sér hjálpar“ ef það upplifir óöryggi eða hefur ekki næga þekkingu á verkinu sem er verið að vinna. Þá er skylda að halda verkfund áður en verk hefst ef hætta á slysum er talin vera til staðar.
Markvisst er unnið að umbótum í starfsumhverfi til að tryggja öryggi og heilsu starfsfólks.
Alcoa Fjarðaál fylgir stefnu sinni og móðurfélagsins í umhverfis-, heilsu-, og öryggismálum. Öll slys og óhöpp eru skráð til að læra af þeim. Félagið er vottað af OHSAS 18001 heilsu- og öryggisstjórn-unar-kerfinu. Allir starfsmenn fá grunnþjálfun í umhverfis-, heilsu-, og öryggismálum. Hjá Alcoa Fjarðaáli eru starfandi 15 heilsu- og öryggisnefndir en hlutverk þeirra er að stuðla að bættu heilbrigði og öryggi á vinnustað. Tæp 10% starfsmanna taka virkan þátt í þessu nefndarstarfi á vinnutíma. Nefndir vinna að ýmsum mál efnum og koma að þjálfun svo sem í fallvörnum, „læsa, merkja, prófa“, „hættuleg efni“ svo einhver dæmi séu nefnd. Jafnframt stuðla nefndir að ýmsum endurbótum sem miða að því að gera vinnustaðinn öruggari með því að útrýma hættum og bæta vinnuaðstöðu og verklag.
Alcoa Fjarðaál tekur þátt í Jafnréttisvísi Capacent sem ætlað er að meta stöðu jafnréttismála innan fyrirtækisins. Ítarleg greiningarvinna liggur þar að baki og er markmiðið að koma á breytingaverkefnum til að bæta stöðu jafnréttismála og innleiða þau. Greiningarvinna hófst um miðjan október 2019 með viðtölum við starfsmenn Fjarðaáls og verktaka í álverinu. Ráðgert var að halda fundi með öllum starfsmönnum haustið 2020 en þeim var frestað vegna COVID-19 og fóru fram í byrjun árs 2021.
Hlutfall kvenna hjá fyrirtækinu árið 2020 var 25% samanborið við 23,5% árið 2019 svo það var jákvæð þróun. Markmið fyrirtækisins er að laða fleiri konur til starfa og hafa aðgerðir og markmið tekið mið af því. Hlutfall karla og kvenna er jafnara þegar litið er til sumarstarfsmanna. Fjarðaál hefur ávallt haft það markmið að jafna kynjahlutföll og byggja upp vinnustað þar sem allir fá jöfn tækifæri til að njóta sín og vaxa í starfi. Fyrirtækið hefur haft jafnréttismál í brennidepli til að skapa betri vinnustaðarmenningu sem byggir á jafnrétti og fjölbreytni. Stjórnendur fyrirtækisins eru vakandi fyrir tækifærum til að jafna kynjahlutföll og þegar auglýst er eftir nýju starfsfólki er tekið fram að störf henti fyrir öll kyn.
Fjarðaáli er annt um heilsu starfsmanna sinna og leggur mikla vinnu í að fyrirbyggja atvinnutengda sjúkdóma eins og t.d. öndunarfærasjúkdóma, heyrnarskerðingu, húðvandamál og langvarandi stoðkerfissjúkdóma. Á hverju ári er framkvæmdur mikill fjöldi mælinga á t.d. hávaða eða mengun í andrúmslofti starfsmanna, til þess að fylgjast með vinnuumhverfinu og tryggja að starfsmenn séu varðir á þann besta hátt sem völ er á. Þessar mælingar stýra heilsufarsskoðunum starfsmanna sem fara fram á heilsugæslu Fjarðaáls, hvaða varnir starfsmenn þurfa að nota, ásamt umbótastarfi sem hefur það að markmiði að bæta vinnuumhverfi starfsmanna.
Fjarðaáli er annt um heilsu starfsmanna sinna og leggur mikla vinnu í að fyrirbyggja atvinnutengda sjúkdóma.
Líkt og hjá flestum fyrirtækjum setti heimsfaraldurinn sitt mark á starfsemina og reyndi á aðlögunarhæfni hjá starfsfólki og stjórnendum. Þegar ljóst var í hvað stefndi varðandi faraldurinn var settur á fót stýrihópur hjá fyrirtækinu sem samanstóð af framkvæmdastjóra mannauðs, framkvæmdastjóra umhverfis-, heilsu- og öryggismála, yfirmanni samskipta og samfélagsmála, framkvæmdastjóra rekstrarþróunar, hjúkrunarfræðingum Fjarðaáls og heilsusérfræðingi Fjarðaáls. Hópurinn fékk það hlutverk að skipuleggja þær aðgerðir sem grípa þurfti til á hverjum tíma til að mæta sóttvarnaraðgerðum vegna COVID og sjá um að miðla þeim til starfsfólks.
Stærsta aðgerðin sem gripið var til vegna sóttvarna var að breyta um vaktakerfi og hafði það mikil áhrif á framleiðslustarfsmenn fyrirtækisins. Farið var úr 8 tíma vaktakerfi yfir á 12 tíma tímabundið til að mæta sóttvarnarkröfum. Þannig var vakthópum fækkað úr fimm í fjóra til þess að tryggja næga mönnun á vöktum þar sem fólki var ekki leyft að taka auka- og bætivaktir á þessu tímabili. Þessi breyting var gerð 28. mars en þegar talið var að faraldurinn væri á undanhaldi um haustið var skipt aftur yfir í átta tíma kerfi. Fljótlega eftir það kom hin svokallaða þriðja bylgja en í ljósi góðrar stöðu á Austurlandi var ákveðið að breyta ekki vaktakerfinu aftur heldur bíða og sjá til hver þróunin yrði. Sú ákvörðun var tekin eftir samtal við starfsfólk sem var orðið þreytt eftir mikið álag sem fylgdi því að breyta vaktakerfinu.
Stýrihópur COVID-19 hjá Fjarðaáli átti mjög góð samskipti við fulltrúa sóttvarnarlæknis á Austurlandi og það var gott að geta leitað þangað þegar vafamál komu upp. Eins funduðu fulltrúar hópsins nokkrum sinnum með fulltrúa Almannavarna ásamt fulltrúum frá hinum álverunum til að stilla saman strengi.
Á árinu 2021 vörðu starfsmenn Fjarðaáls um 33.000 klukkustundum til þjálfunar, sem var lækkun á milli ára og má rekja til COVID-19 en aðeins var framkvæmd nauðsynleg þjálfun til að uppfylla öryggisstaðla, líkt og árið á undan. Hver starfsmaður notaði um 3,7% af sínum vinnutíma til þjálfunar á árinu samanborið við 5,3% fyrir COVID-19.
Á hverju ári stendur móðurfélagið fyrir skylduþjálfun fyrir fastlaunafólk. Árið 2021 fékk þessi hópur þjálfun í að koma auga á spillingu í viðskiptum, átta sig á því hvað eru mútur og hvernig skal forðast þær, upprifjun á réttum viðskiptháttum og þjálfun vegna persónuverndar. Þá stóð til að allir starfsmenn Alcoa færu í upprifjunarkennslu á siðareglum fyrirtæksins en vegna COVID-19 var það aðeins fastlaunafólk sem fékk þá þjálfun á síðasta ári.
Fjarðaál starfar á undanþágu og herðir aðgerðir til þess að uppfylla hana. Til þess að tryggja að ekki séu fleiri en 20 manns saman komnir þá er talið inn í rútur og mötuneyti. Búningsklefar eru þrifnir á vaktskiptum milli vakthópa.
Vaktakerfi breytt úr 8 tímum í 12 tíma. Með þessu er bæti-/aukavöktum útrýmt, fækkun ferða til og frá vinnu, og tryggir mönnun og sveigjanleika komi til sýkingar á vinnustaðnum.
Steypuskálinn er algerlega aðskilinn frá öðrum svæðum verksmiðjunnar. Búningsaðstaða útbúin. Inn- og útgangur úr steypuskálanum aðskilinn til þess að minnka samneyti milli vakta.
